นิพพานัสส อัตถิภาวปัญหา ที่ 9

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีพระราชโองการตรัสถามอรรถปัญหาปริศนา
อื่นสืบไปว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชา สิ่งที่เกิดขึ้นในโลกนี้ กมฺมนิพฺพตฺตา
เกิดด้วยกุศลากุศลกรรมตบแต่ง ได้แก่สัตว์โลกทั้งปวงนี้ย่อมมีปรากฏอยู่ เหตุนิพฺพตฺตา ที่เกิด
แต่เหตุก็ปรากฏอยู่ อุตุนิพฺพตฺตา ที่เกิดตามฤดูก็ปรากฏอยู่แล้ว ก็สิ่งไรที่ว่าเป็นอกัมมัชชะมิได้
เกิดแก่กรรมคือบุญบาป และเป็นอเหตุชชะมิได้เกิดแต่เหตุนั้น และเป็นอนุตุชชะมิได้เกิดแต่ฤดูนั้น
นิมนต์พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนาให้แจ้งก่อน
พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภารผู้ประเสริฐ สิ่งที่มิได้
บังเกิดด้วยกรรมและเหตุและฤดูนั้น มีอยู่ 2 ประการ คืออากาศและพระนิพพานเท่านี้
ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระ
นาคเสนผู้ปรีชา พระผู้เป็นเจ้าอย่าดูถูกลบหลู่ตู่พระพุทธฎีกาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่รู้
แล้วอย่าเพ่อวิสัชนาปัญหา
พระนาคเสนจึงมีเถรวาจารว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภารผู้ประเสริฐ
อาตมาวิสัชนาอย่างไร มหาบพิตรจึงตรัสอย่างนี้
ฝ่ายสมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินราธิบดีมีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้า
แต่พระนาคเสนผู้ปรีชา นิมนต์พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนาตามกระแสพระพุทธฎีกา ที่ตรัสพระ
สัทธรรมเทศนาไว้ รู้ก็ว่ารู้ ที่ไม่รู้ก็จงบอกว่าไม่รู้ ซึ่งพระผู้เป็นเจ้าว่าอากาศกับพระนิพพานนี้มิ
ได้เกิดแต่กรรมแต่เหตุแต่ฤดูนั้น ก็ทำไมเล่า สมเด็จพระสัพพัญญูเจ้าจึงตรัสพระสัทธรรมเทศนา
่ว่า อยํ มคฺโค อันว่ามรรคานี้ พระตถาคตกล่าวว่าเป็นเหตุจะกระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน พระ
ผู้เป็นเจ้าจะว่าพระนิพพานเป็นอเหตุชชะมิได้เกิดแต่เหตุนั้น ผู้เป็นเจ้าว่านี้มั่นคงแล้วหรือ
ประการใด
พระนาคเสนมีเถรวาจาว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภารผู้ทรงพระ
คุณอันประเสริฐ พระนิพพานนี้มิได้เกิดแต่เหตุ ซึ่งพระพุทธฎีกาตรัสว่า มรรคเป็นเหตุกระทำให้
แจ้งซึ่งพระนิพพานนี้ พระองค์ตรัสด้วยเหตุมากกว่าร้อย แต่เหตุที่อาศัยพระนิพพานนั้น หาได้
มีพระพุทธฎีกาตรัสไว้ไม่
พระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสเปรียบว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระ